Rossa w Wilnie
Cmentarz na Rossie to zabytkowy zespół złożony z czterech cmentarzy w Wilnie o powierzchni 10,8 hektarów. Jest jedną z polskich nekropolii, w jego skład wchodzi Stara Rossa, Nowa Rossa, Cmentarz Wojenny i mauzoleum Matka i Serce Syna.
Pierwsze informację na temat cmentarza pochodzą z około XV wieku, czyli z czasów w których panowało wiele chorób śmiertelnych pustoszących Europę. Pod koniec XVIII wieku cmentarz na rosie został bardzo zaniedbany. W 1783 roku zapadła decyzja aby część cmentarza przeznaczyć na budowę, ponieważ przeszkadzał on w dalszej rozbudowie miasta. Na początku XIX wieku okazało się że cmentarz jest zbyt mały i wymaga szybkiego powiększenia. Opiekujący się nim wtedy proboszcz zdołał powiększyć niemal dwukrotnie teren cmentarza.
Dzięki misjonarzom przy bramie powstał niewielki szpital dla schorowanych mieszkańców. W kolejnych latach powstały tam katakumby, w których chowano zasłużonych i zamożnych tego miasta. W 1850 roku zbudowano neogotycką murowaną kaplicę. Jak się później okazało Rossa Cmentarz nie był tylko miejscem pochówku lecz miejscem w którym powstańcy chowali broń podczas powstania na Litwie w 1863 roku. W 1888 roku przebudowano drewnianą dzwonnicę na murowaną, jej sponsorem był miejscowy lekarz Hilary Raduszkiewicz a budowniczym Julian Januszewski.
Cmentarz wojskowy
Powstał w 1920 roku na niewielkim terenie, po lewej stronie bramy cmentarza niedaleko wejścia znajduje się grób Marii Piłsudskiej i miejsce pochówku urny z sercem Józefa Piłsudskiego. Nagrobek wieńczy wyjątkowa granitowa płyta wydobyta na terenie polskiej wsi na Wołyniu. Płytę przygotował Bolesław Sypniewski w warszawskim Zakładzie Pogrzebowym, który istnieje do dnia dzisiejszego. Tam też został wykuty słynny napis „Matka i serce syna”. Na grobie wyryto również motto:
Kto mogąc wybrać, wybrał zamiast domu
Gniazdo na skałach orła, niechaj umie
Spać, gdy źrenice czerwone od gromu
I słychać jęk szatanów w sosen szumie
Tak żyłem
Przy bramie znajduje się niewielka kwatera żołnierska na której spoczywają pochowani polscy oficerowie i ochotnicy, którzy polegli w latach 1919-1920 w walkach o Wilno oraz żołnierze Armii Krajowej którzy zginęli podczas operacji „Ostra Brama” w 1944 roku. W sumie spoczywa tam 242 polskich żołnierzy. Pochowani zostali tam również słynni filozofowie, poeci, malarze, historycy, działacze polityczni i wielu innych. Między innymi można tam znaleźć takie nazwiska jak Lelewel czy Słowacki, spoczywa tam również Maria Piłsudska.